- Μπελίνι, Τζοβάνι
- (Giovanni Bellini, αποκαλούμενος και Τζαμπελίνο, Βενετία, περ. 1430 – 1516). Ιταλός ζωγράφος, από τους μεγαλύτερους όλων των εποχών. Η σημασία της ζωγραφικής του επισκιάζει την ατομική του αξία, επειδή εγκαινιάζει τη μεγάλη βενετσιάνικη ζωγραφική του 16ου αι. Από τη σχολή του Μ. προήλθαν ο Τζορτζόνε και ο Τιτσιάνο. Ο Μ. διαμορφώθηκε, όπως ο αδελφός του Τζεντίλε, στο εργαστήριο του πατέρα του. Επηρεάστηκε ακόμα από τον γαμπρό του Μαντένια, όπως φαίνεται από την «Προσευχή στον κήπο της Γεσθημανή» (Λονδίνο, Εθνική Πινακοθήκη), τη «Μεταμόρφωση» και την «Πιετά» του Μουσείου Κορέρ της Βενετίας και από τον «Νεκρό Χριστό» της Πινακοθήκης Μπρέρα του Μιλάνου. Στα έργα αυτά διακρίνεται ήδη ένας ήπιος και πλατύς ρυθμός, που μαζί με το φωτεινό και ζεστό χρώμα, δίνει ένα γλυκό ανθρώπινο τόνο στο θρησκευτικό περιεχόμενο των πινάκων. Τεράστια σημασία είχε για τον Μ. ότι στη Φεράρα, στο Ρίμινι και στις Μάρκες γνώρισε τα έργα του Πιέρο ντέλα Φραντσέσκα, που τον οδήγησαν προς τη σύνθεση της μορφής και του χρώματος με τη βοήθεια του φωτός, όπως φαίνεται από το εικονοστάσιο του βωμού του Πέζαρο (1473, Δημοτικό Μουσείο) και από όλο το μεταγενέστερο έργο του. Μεγάλη επίσης σημασία είχε η συνάντησή του στη Βενετία με τον Αντονέλο ντα Μεσίνα το 1475, ο οποίος με το εικονοστάσιο του Αγίου Κασσιανού του ενέπνευσε μια σειρά «Ιερών Συνομιλιών», όπως η «Συνομιλία του Αγίου Ιώβ» (περίπου το 1480, σήμερα στην Πινακοθήκη της Ακαδημίας), η «Συνομιλία» της εκκλησίας των Φράρι (1488) και του Αγίου Ζαχαρία, όλες στη Βενετία. Του τελευταίου όμως αυτού έργου, που αντιπροσωπεύει την κατάληξη των ερευνών του και τη συνεχή ανανέωση των καλλιτεχνικών του εμπειριών, προηγούνται μερικά άλλα προπαρασκευαστικά αριστουργήματα, όπως η «Μεταμόρφωση της Νάπολης» (Εθνικό Μουσείο του Καποντιμόντε) και η «Αγία Αλληγορία» (1485-1490) της Πινακοθήκης Ουφίτσι της Φλωρεντίας, στα οποία η ενότητα των χρωματικών τόνων δημιουργεί μια θερμή συζυγία μορφής και χώρου. Αρχίζοντας από το εικονοστάσιο του Πέζαρο, το ενδιαφέρον για την απεικόνιση του χώρου που εμφανίζεται πάντοτε με τη μορφή του φυσικού τοπίου αυξήθηκε πολύ και οδήγησε τον Μ. στη δημιουργία λαμπρών τοπίων για τα θρησκευτικά θέματά του. Παρά τη βαθιά και αυθόρμητη ευσέβειά του, ο Μ. χειρίστηκε και κοσμικά θέματα, που ήταν εφάμιλλα με τα αντίστοιχα του Τζορτζόνε και του Τιτσιάνο, όπως το «Συμπόσιο των θεών» του 1514 (σήμερα στην Ουάσινγκτον), εμπνευσμένο από τον Οβίδιο.
Τμήμα του έργου «Παναγία με το Βρέφος και Άγιοι» του Ιταλού ζωγράφου Τζοβάνι Μπελίνι (Πινακοθήκη Ακαδημίας, Βενετία).
«Ο άγιος Ιερώνυμος στην έρημο» (1485), πίνακας του Ιταλού ζωγράφου Τζοβάνι Μπελίνι (Συλλογή Κοντίνι Μπονοκόσι, Φλωρεντία).
Dictionary of Greek. 2013.